Theo thống kê của Hội các nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam, có đến 90% doanh nghiệp chuyển đổi số thất bại. Bài toán đặt ra ở đây là làm sao để doanh nghiệp chuyển đổi số thành công? Công nghệ là một yếu tố quan trọng, nhưng con người là cốt lõi để vận hành công nghệ, chính vì vậy doanh nghiệp cần có những lãnh đạo số xuất sắc để dẫn dắt đội ngũ thực hiện chuyển đổi số thành công.
Lãnh đạo số là gì?
Lãnh đạo số (digital leadership) là phong cách lãnh đạo sử dụng công nghệ số để thúc đẩy sự phát triển và thành công của tổ chức. Lãnh đạo số không chỉ đơn thuần là sử dụng công nghệ, mà còn là khả năng hiểu được tác động của công nghệ đối với tổ chức, xây dựng văn hóa đổi mới và khuyến khích nhân viên sử dụng công nghệ để thực hiện công cuộc chuyển đổi số thành công, dẫn dắt tổ chức trong môi trường kinh doanh số.
Lãnh đạo số đòi hỏi sự hiểu biết và sử dụng thông thạo các công nghệ kỹ thuật số, đồng thời cần có khả năng thích nghi và điều chỉnh trong môi trường thay đổi nhanh chóng của công nghệ. Những nhà lãnh đạo số cần phải có khả năng định hình và thúc đẩy sự chuyển đổi số trong tổ chức, khai thác tiềm năng của dữ liệu, công nghệ để đưa ra quyết định thông minh và tìm kiếm cơ hội mới.
Vai trò của lãnh đạo số trong doanh nghiệp
Xác định vấn đề trong chuyển đổi số
Lãnh đạo số có khả năng nắm bắt rõ ràng về các thách thức mà doanh nghiệp đang đối mặt, đồng thời nhận diện những vấn đề có thể được giải quyết hoặc cải thiện thông qua quá trình chuyển đổi số. Việc nhận thức và ứng dụng chuyển đổi số càng sớm, doanh nghiệp sẽ càng nhanh chóng cải thiện hiệu suất hoạt động và tăng cường khả năng cạnh tranh của mình. Chuyển đổi số là một quá trình phức tạp và đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, tiền bạc và nhân lực. Việc xác định vấn đề chính xác sẽ giúp cho quá trình chuyển đổi số diễn ra hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra.
Xác định tầm nhìn và chiến lược chuyển đổi số
Lãnh đạo số là người định hình tầm nhìn và chiến lược chuyển đổi số cho doanh nghiệp. Vai trò của họ là xác định mục tiêu, định hướng phát triển doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số, đồng thời xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể.
Tầm nhìn của lãnh đạo số thường là hướng dẫn tổ chức về mục tiêu và ý định dài hạn trong việc sử dụng công nghệ để cải thiện hoạt động kinh doanh, tối ưu hóa quy trình làm việc, tăng cường trải nghiệm khách hàng, thậm chí tạo ra những mô hình kinh doanh mới.
Chiến lược chuyển đổi số thường được xây dựng dựa trên tầm nhìn của lãnh đạo số và bao gồm các bước cụ thể để đạt được mục tiêu đó. Chiến lược này thường liên quan đến việc đào tạo và phát triển nhân sự, đầu tư vào công nghệ mới, tối ưu hóa quá trình kinh doanh, tạo ra môi trường làm việc thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo.
Thúc đẩy sự thay đổi trong doanh nghiệp
Lãnh đạo số xuất sắc là người có tầm nhìn, khát vọng đổi mới, dám chấp nhận rủi ro và có kiến thức, kỹ năng về công nghệ số. Họ là người dẫn dắt, định hướng và tạo động lực cho toàn bộ tổ chức trong quá trình chuyển đổi số.
Bằng cách truyền cảm hứng và thể hiện sự ủng hộ, lãnh đạo số có thể khuyến khích nhân viên tham gia tích cực và đóng góp ý tưởng mới trong quá trình chuyển đổi số. Song đó, lãnh đạo số cũng cần tạo điều kiện thuận lợi để nhân viên nắm bắt và phát triển kỹ năng số hóa. Bao gồm việc cung cấp đào tạo và hỗ trợ, xây dựng môi trường làm việc đổi mới, khuyến khích sự sáng tạo và thử nghiệm.
Quản trị sự thay đổi
Khi chuyển đổi số xảy ra, tổ chức cần sẵn sàng thích ứng với những thay đổi trong môi trường kinh doanh. Lãnh đạo số đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý quá trình chuyển đổi này, từ việc xác định chiến lược số hóa cho đến triển khai và quản lý các dự án liên quan. Họ cần có khả năng quản trị sự thay đổi, tạo ra môi trường thuận lợi để nhân viên chấp nhận và thích ứng với những thay đổi mới.
Bên cạnh đó, lãnh đạo số cần tạo ra một môi trường làm việc linh hoạt và khuyến khích sự hợp tác, chia sẻ thông tin giữa các bộ phận trong tổ chức. Điều quan trọng là họ cần có khả năng nhìn xa và định hướng tương lai của doanh nghiệp trong bối cảnh số hóa. Họ cần định rõ mục tiêu và chiến lược của tổ chức, đồng thời theo dõi, đánh giá quá trình chuyển đổi số để điều chỉnh và cải tiến theo hướng tốt nhất.
Đào tạo và phát triển nhân lực
Chuyển đổi số đòi hỏi nhân lực có trình độ chuyên môn, kỹ năng phù hợp. Lãnh đạo số cần có kế hoạch đào tạo và phát triển nhân lực, giúp nhân viên nâng cao trình độ, đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi số. Vai trò này bao gồm:
- Xác định nhu cầu đào tạo và phát triển nhân lực: Lãnh đạo số cần hiểu rõ nhu cầu đào tạo và phát triển nhân lực của doanh nghiệp để có thể xây dựng kế hoạch đào tạo phù hợp. Nhu cầu đào tạo và phát triển nhân lực có thể được xác định dựa trên các yếu tố như chiến lược chuyển đổi số của doanh nghiệp, kiến thức và kỹ năng hiện có của nhân viên, xu hướng phát triển của công nghệ.
- Tạo động lực cho nhân viên học tập: Sự cam kết của lãnh đạo, môi trường làm việc khuyến khích học tập, cơ hội thăng tiến và phát triển nghề nghiệp.
- Cung cấp nguồn lực cho đào tạo và phát triển nhân lực: Bao gồm ngân sách, thời gian, nhân lực, cơ sở vật chất.
Xây dựng văn hóa số
Lãnh đạo số cần thúc đẩy tinh thần hợp tác, linh hoạt và sẵn lòng chấp nhận rủi ro trong việc sử dụng công nghệ số. Họ cũng phải đảm bảo rằng các giá trị của tổ chức được thể hiện và thúc đẩy qua việc sử dụng công nghệ. Bằng cách xây dựng văn hóa số, khuyến khích việc học hỏi liên tục và sáng tạo trong tổ chức, khích lệ nhân viên không sợ thất bại khi thử nghiệm các công nghệ và quy trình mới. Đồng thời tạo mọi điều kiện cho sự đổi mới trong tổ chức.
Năng lực cần có ở lãnh đạo số
Nhận thức về tầm quan trọng của chuyển đổi số
Sự thiếu nhận thức chính xác và đầy đủ về quá trình chuyển đổi số của các nhà lãnh đạo số khi họ chỉ tuân theo phong trào mà không có kiến thức sâu rộng, có thể dẫn chuyển đổi số đến thất bại. Việc thiếu kiến thức có thể gây mất thời gian và tăng chi phí cho doanh nghiệp, do thiếu những phương pháp thích hợp.
Chuyển đổi số thất bại dẫn đến nhiều rủi ro đi kèm, bao gồm việc tổn thất tài nguyên, vụt mất các cơ hội kinh doanh. Nếu không hiểu biết đầy đủ về quá trình này có thể làm giảm uy tín với cấp lãnh đạo, giảm cam kết từ phía nhân viên dưới quyền.
Để hiểu rõ hơn về xu hướng này, lãnh đạo số cần nhận thức đúng về giá trị thực sự của quá trình chuyển đổi số, nhìn nhận các lợi ích chuyển đổi số mang lại cho doanh nghiệp trong hoạt động kinh doanh. Quan trọng nhất là phải thấu hiểu mối quan hệ chính xác giữa công nghệ và con người.
Công nghệ đóng vai trò là một công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, tuy nhiên, nó sẽ không bao giờ có thể thay thế được con người. Do đó, việc phụ thuộc hoàn toàn vào thiết bị máy móc không phải là lựa chọn hợp lý cho doanh nghiệp. Đồng thời, doanh nghiệp cũng cần chú trọng vào việc tuyển dụng và đào tạo đội ngũ nhân viên có kỹ năng chuyên môn cao để giám sát quá trình hoạt động. Sự tích hợp của công nghệ sẽ hỗ trợ cải thiện chất lượng công việc, giảm thiểu sai sót, tăng cường năng suất lao động, tạo ra một môi trường làm việc chất lượng cao cho doanh nghiệp.
Tư duy hệ thống
Tư duy hệ thống là yếu tố quan trọng giúp lãnh đạo số nắm vững quy trình làm việc toàn diện của doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số. Điều này đòi hỏi sự nhìn nhận bao quát cũng như chi tiết về hoạt động kinh doanh. Ngoài ra, lãnh đạo số cần phát triển kỹ năng tổ chức để tạo ra sự đồng thuận và hiệu quả trong quá trình vận hành bộ máy doanh nghiệp.
Với sự đa dạng và chuyên môn khác nhau của các phòng ban, cá nhân trong doanh nghiệp, đôi khi họ hoạt động độc lập mà không đề cao việc tương tác và hỗ trợ đồng nghiệp. Điều này đặt ra thách thức rằng nó có thể làm tập thể chia rẽ, khó khăn trong làm việc nhóm. Do đó, các nhà lãnh đạo số cần có một tư duy hệ thống, nhìn ra được giao điểm và kết nối giữa các phòng ban một cách chặt chẽ và lành mạnh hơn.
Một tư duy hệ thống tốt giúp các nhà lãnh đạo định hình và tổ chức các luồng công việc một cách khoa học, tinh gọn, hạn chế tối đa các vấn đề phát sinh. Sự liên kết và thống nhất trong luồng công việc đồng thời cũng giúp doanh nghiệp tối ưu nguồn lực, tránh lãng phí chi phí, nhân lực trong quá trình chuyển đổi số.
Tầm nhìn chiến lược
Chuyển đổi số không chỉ là một kế hoạch ngắn hạn, mà đó là một chiến lược dài hạn mang lại lợi ích lớn cho doanh nghiệp. Điều này đặt ra một thách thức lớn đối với các nhà lãnh đạo số, đòi hỏi họ phải có tầm nhìn chiến lược để thay đổi mô hình kinh doanh, luôn trong tư thế sẵn sàng thích ứng, thậm chí tạo ra những thay đổi đột phá trong ngành và lĩnh vực kinh doanh của doanh nghiệp.
Sự hiểu biết sâu sắc và quyết đoán của lãnh đạo số là yếu tố quan trọng để tạo ra động lực mạnh mẽ cho quá trình đầu tư và chuyển đổi số. Trong những năm gần đây, nhu cầu của khách hàng về chất lượng sản phẩm/ dịch vụ không ngừng tăng cao. Để đáp ứng và duy trì vị thế của mình trong thị trường, doanh nghiệp không thể không áp dụng công nghệ để đổi mới cách quản lý, hình thành mô hình kinh doanh đột phá.
Kỹ năng lãnh đạo sự thay đổi
Mọi sự thay đổi đều đi kèm với những thách thức và áp lực nhất định, đặc biệt đối với đội ngũ thực hiện. Do đó, kỹ năng lãnh đạo trong quá trình chuyển đổi số trở nên quan trọng, đó không chỉ là nguồn động viên mạnh mẽ mà còn là điểm tựa đáng tin cậy để đội ngũ nhân viên tin tưởng và hoàn thành mục tiêu đã đề ra. Ngoài ra, nó cũng là cơ hội cho những nhà lãnh đạo làm gương và linh hoạt trong việc xử lý các thách thức.
Quá trình chuyển đổi số không phải là hành trình có thể thực hiện và hoàn thành trong một sớm một chiều. Mà nó đòi hỏi sự tham gia tích cực từ cấp lãnh đạo đến những người trực tiếp tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh. Với sự đa dạng về tầng quản lý, chuyên môn và nhận thức của từng cá nhân, vai trò của lãnh đạo số trở nên càng trọng yếu trong quá trình chuyển đổi số.
Quản lý dự án
Nếu xem quá trình chuyển đổi số như một dự án tổng thể, mỗi luồng công việc sẽ bao gồm nhiều dự án nhỏ. Việc triển khai đồng bộ, kết nối chặt chẽ các dự án nhỏ, đồng thời mang lại hiệu quả trở thành một thách thức lớn đối với doanh nghiệp. Trong ngữ cảnh này, năng lực quản lý dự án của nhà lãnh đạo số trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Kết quả của quá trình chuyển đổi số trực tiếp ảnh hưởng đến uy tín của lãnh đạo và cả quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, kỹ năng quản lý dự án quyết đoán, mạnh mẽ là chìa khóa để lãnh đạo có thể hiểu rõ tiến trình thực hiện và đảm bảo năng suất ổn định ở từng giai đoạn. Việc phát hiện sớm các sai sót và khó khăn giúp doanh nghiệp thích ứng linh hoạt với những thay đổi trong quá trình chuyển đổi số.
Đưa lãnh đạo số dẫn dắt doanh nghiệp trong kỷ nguyên số
Để đối mặt với tốc độ phát triển nhanh chóng và sự cạnh tranh khốc liệt trong thị trường ngày nay, việc áp dụng một phương pháp linh hoạt, nhanh nhẹn và liên tục đổi mới chiến lược là quan trọng. Tính minh bạch cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng lòng tin từ phía nhân viên và đối tác.
Các nhà lãnh đạo trong tổ chức cần thường xuyên điều chỉnh và rõ ràng hóa định nghĩa về lãnh đạo số, đặc biệt trong các quá trình chuyển đổi như kỷ nguyên số ngày nay. Trong kỷ nguyên này, các doanh nghiệp cần phải thích ứng với những thay đổi nhanh chóng của công nghệ và thị trường để có thể tồn tại và phát triển.
Lãnh đạo số là những nhà lãnh đạo có khả năng hiểu và ứng dụng công nghệ số để dẫn dắt tổ chức của mình thành công trong kỷ nguyên này. Họ có những tố chất và kỹ năng cần thiết để:
- Nhìn nhận và nắm bắt xu hướng công nghệ
- Là người tiên phong trong việc đổi mới, sử dụng công nghệ số để tạo ra những sản phẩm/ dịch vụ mới, mang lại giá trị cho khách hàng.
- Tạo dựng văn hóa đổi mới, khuyến khích nhân viên sáng tạo và ứng dụng công nghệ vào công việc.
Vì vậy, việc đưa lãnh đạo số dẫn dắt doanh nghiệp trong kỷ nguyên số là điều cần thiết và gấp rút nhằm giúp doanh nghiệp nhanh chóng thích ứng với những thay đổi của công nghệ và thị trường, tăng khả năng cạnh tranh.
Lãnh đạo số không chỉ là xu hướng hiện đại mà còn là chìa khóa mở cửa cho sự thành công bền vững của doanh nghiệp trong thế kỷ 21, đặc biệt là trong công cuộc chuyển đổi số toàn diện. Sự hiểu biết sâu rộng về công nghệ, khả năng đồng thuận và sự sáng tạo là những đặc điểm mà mọi lãnh đạo số đều cần sở hữu để đưa tổ chức của mình tiến về phía trước, đồng hành cùng thời đại số hóa ngày càng phát triển.
